فرصت ها و چالش های استفاده از منابع مشترک نفت و گاز در روابط ایران و همسایگانش در خلیج فارس

جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به نفت و گاز احتیاج دارد. بر این اساس کشورهای بهره مند از این منابع در ساختارهای آینده ی جهان از جایگاه ویژه ای برخوردار خواهند بود و نقش تعیین کننده ای در معادلات جهانی بازی خواهند کرد. در این راستا خلیج فارس به عنوان محور معادلات ژئوپلیتیک و ژئو استراتژیک در ساختارهای اقتصادی جهان واصلی ترین منبع نفت و گاز، جایگاه ویژه ای دارد. فلات ایران سرشار از منابع نفتی و گازی است و حدود 35 حوزه از این منابع فقط در خلیج فارس وجود دارد که در 14 حوزه از آن با کشورهای عرب منطقه مشترک هست. اهمیت بهره برداری از این میادین مشترک هنگامی مشخص می شود که کشورهای عربی منطقه مانند قطر روزانه در حال برداشت بیش از 450 هزار بشکه ، از میدان مشترک پارس جنوبی است و ایران از برنامه خود در این حوزه عقب افتاده است. بهره برداری از میادین مشترک در خلیج فارس فرصت ها و چالش هایی را برای ایران در راستای همگرایی منطقه ای، ایجاد کرده است که ضرورت پرداختن به آن ها احساس می شود. سوالی در اینجا مطرح می شود این است که چه فرصت ها و چالش هایی در استفاده از میادین مشترک نفت و گاز در روابط ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود دارد؟ این پژوهش به کمک تئوری همگرایی و نظریه نوکارکردگرایی ارنست هاس در پی پاسخ به این سوال است و این فرضیه مطرح می شود که مهم ترین فرصت ها می توانند همکاری بیشتر درزمینه ی بهره برداری از این میادین، پالایش و انتقال این منابع به بازارهای جهانی باشد و از مهم ترین چالش ها عدم منطقه گرایی و همگرایی اقتصادی بین کشورهاست که دلایل مختلفی دارد ازجمله : به بازی نگرفتن ایران در ترتیبات امنیتی منطقه ، وابستگی کشورهای عربی به آمریکا و غرب ، اختلافات مذهبی ،قومی و نژادی بین آنان، عدم همکاری در بهره برداری از میادین مشترک نفت و گاز و... . روش پژوهش توصیفی -تحلیلی بوده و از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است. این پژوهش نشان می دهد که به دلیل وجود چالش های بسیار در روند همگرایی بین این کشورها، این همگرایی در آینده ای نزدیک امکان پذیر نیست. این کشورها باید در آینده موانع همگرایی بین خود را از میان برداشته و یک گام مهم را درزمینه رشد و شکوفایی اقتصادی در منطقه خود بردارند.